Шубуун: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
1 мүр:
{{Таксон
| name = Шубууд (''Aves'')
| images_set = {{4 зураг|im1=Crested Tern Tasmania (edit).jpg|cap1=Сахали|im2=House Sparrow m 2892.jpg|cap2=Борбилоо|im3=Milvus migrans head.jpg|cap3=Хара элеэ|im4=Haematopus longirostris - Austins Ferry.jpg|cap4=Суусагаалжан}}
| regnum = [[Амитан]]
| phylum = [[Хүбшэтэн]]
17 мүр:
|кирилл_хальмаг = Шову
}}
'''Шубууд'' ({{lang-la|''Aves''}}) — хоёр хүлтэй, [[халуун шуһатай амитад|халуун шуһатай]], [[һээр нюруутан]]ай дэд хүрээндэ багтаха [[амитад]] юм. Бэень [[үдэн|үдээр]] бүрихэгдэһэн, [[шүдэн|шүдэгүй]], хатуу яһархаг
Одоогоор [[Дэлхэй]] дээрэ 10,000 оршом зүйлэй шубуун мэдэгдээдэ байна. Халуун, һэрюун, хүйтэн, туйлын бүһэнүүд болон [[тэнгис]], далай гээд дэлхэйн бүхы лэ бүһэн нютагаар тархаһан байха ба хүрээлэн буй оршондоо зохисоһон түрэлүүд байна. Шубуудай тоо толгой [[хойто туйл|хойто]], [[урда туйл|урда]] хоёр туйлһаа экваторта ойртохо туһам ехэдхэдэгынь хоол тэжээл болон саг ууларилай нүхэсэлтэй холбоотой. Иимһээшье олон зүйл шубууд нүүдэлэлэн амидардаг боложо һэн. Шубуудынь нэлээд үндэр хүгжэлтэй амитад бүгөөд ниидэхэд зохисоһон олон гайхалтай зохилдолгоотой. [[Монгол Улас|Монгол орондо]] 460 оршом зүйлэй шубуун нүүдэлэй болон һуурин байдалаар тохёолдоно.
Агаарай оршонг эзэгнэһэнээр шубуудынь бусад амитадһаа тусгаарлагдаба. Энэхүү зорилгодо гайхалтай даһан зохисохо шубуудынь хубисалай гайхамшигта ололто болохо ниидэхэ шадабариие үзүүлдэг.
== Шубуудай олон янзын хэлбэри, дүрсэ ==
Шувуудынь бүхы түбинүүд, эхэ газарта амидарха ушар тухайн оршондоо зохисоһон олон янзын хэлбэритэй. Хамагай гол илгаануудынь бэеын хэмжээ, хушуунай хэлбэри, хүл, хүзүүнэй ута болон үнгэ юм. Хамагай жэжэ түрэлэй шубууд [[жэмэс]]эй шүүһэн, сэсэгэй бал, [[хорхой шумуул]] хоололно. Хамагай томо бэетэй, ниидэдэггүй шубуунда [[тэмээн шубуун]], тоти зэрэг ороно. Үндэртэ ниидэдэг томо бэетэ шубууд байха ба [[бүргэд]], [[таһа]], [[салхич шувуу]], [[хотон]] гэхэ мэтэ. [[Фламинго]], [[тогоруу]] зэрэг ута хүлтэй, ута хүзүүтэй шубууд ехэнхи сагаа алхажа үнгэрүүлхэ тула үүндээ зохисожо һэн. Богони хүлтэй, ута хүзүүтэй [[хотон]], [[хун]], [[галуу]]нь уһанда һайн сэлхэ уһанай шубууд бүгөөд толгойгоо уһанда шумбуулан [[загаһан]], жараахай зэрэг хоол тэжээлээ барижа эдинэ. Хушуунь гол түлэб уһан хутгахад зохисоһон хабтагай хэлбэритэй байдаг. Хотон шубуунай хушуунь доороо томо хальһан уутатай байха ба загаһан барихад сунан томо утхуур болодог. Шара шубуу, уули, бүргэд, таһа, харсага гэхэ мэтэ [[мяхашан]] шубууд дэгээ маягай махир хушуу, хурһан томо хумһатай байна. Богони хушуу, үргэн амтай хараасай, ураасайнь ниидэж байхадаа [[хорхой шумуул|шумуул]] барихад зохилдоһон ажа. Тоти шубуунай махир хушуунь һамар, модоной үрэ гэхэ мэтэ хатуу хальһа яһые хилбархан хагална.
== Хүгжэл гаралга ==
| |||