Япон Улас: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

<caption><font size="+1">'''ЖибэнЯпон Улас''' <br /> '''日本国'''</font></caption>

[[ЖибэнэйЯпоной түрын туг|Түрын туг]]

[[ЖибэнэйЯпоной эзэн хаанай гэр бүлын һүлдэ|Хаанай гэр бүлын һүлдэ]]</td>

<tr><td width="150px">[[Юрэнхы һайд]]</td> <td>[[Абэ ШинзооСиндзоо]]</td></tr>

<tr><td width="150px">[[Мүнгэнэй нэгэжэ]]</td><td>ЭнИена (JPY)</td></tr>

'''Жибэн (Япон) Улас''' (''日本国, Ниппон, НихонНиһон'', албан ёһоной нэрэ {{lang|ja|日本国}} {{audio|help=no|Ja-nippon_nihonkoku.ogg|'''''Ниппон кокү'''''}} али '''''Ниһон кокү''''') — [[АазиАзи]] ([[ЭбраазиЕврази|Евразиин]])-ин дурнада хэһэгтэ [[НомхонНомгон далай]]н үрнэдэ хэһэгээр оршохо аралай улас юм.

ЖибэнЯпон [[Дэлхэйн 2-дугаар дайн]]ай дараа зохёоһон [[ЖибэнэйЯпоной Үндэһэн Хуули]]да үндэһэлэн шүүхэ, гүйсэдхэхэ, хуули тогтоохо эрхэ мэдэлые хэрэгжүүлдэг [[Үндэһэн Хуулита Хаанта Засагта Улас]] байгаад Үндэһэн Хуулидань [[Түрын тэргүүн]] гэжэ хэн болохые заагаагүй болобошье ЖибэнЯпон Уласай арад түмэнэй эб нэгэдэлэй бэлгэ тэмдэг болохо эзэн хааниинь түрын тэргүүн гэжэ хэлэжэ болохо юм.

ЖибэнЯпон Улас эдэй засагай шадабхаараа дэлхэйдэ [[Американ Нэгэдэһэн Улас|АНУ-ай]] ба [[Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Улас|БНХАУ]] дараа 23-рто ородог, [[Ехэ Найман|Ехэ Найманай]]ай нэгэ гэшүүн улас юм. АазиинАзиин сор ганса үндэр хүгжэлтэй орон хэдышье [[түүхэй эд]], [[хүнэһэн]], [[эршэм хүсэн]]эй 80-һаа үлүү хубиие [[импорт|хилын саанаһаа асардаг]], гадаада худалдаанһаа хамааралтай улас болоно.

ЖибэнэйЯпоной [[хүн ама]]ниинь ХоншууҺонсюү аралаар түбэлэрэн һуудаг [[жибэняпон үндэһэтэн|жибэняпон]], [[Окинава]] аралда оршон һууха [[Рюүкюү]] болон [[Хоккайдоо]] (Айнү Мосир), [[Сахалин]]һаа гаралтай [[айнү]], [[орок]] (уйльта), [[нивүхүнивх]] зэргэ жэжэг үндэһэтэнүүдһээ бүридэнэ. Албан ёһоной хэлэниинь жибэняпон хэлэн байгаад [[рюүкюү хэлэн]], [[айнү хэлэн]] зэргэ үсөөн ярилсагша бүхы хэлэнүүд оршодог.

Газарзүйн байрлалай хубида газараар хиллэдэг орон байхагүй бүгөөд [[ЖибэнЯпон тэнгис|Япон тэнгисээр]]ээр [[Солонгосой хахад арал]] ([[Бүгэдэ Найрамдаха Солонгос Улас|БНСУ]], [[Бүгэдэ Найрамдаха Арадшалһан Солонгос Арад Улас|БНАСАУ]]), [[Ородой Холбооной Улас|ОХУ]] (ОрХУОХУнь Жибэнхадаа Япон тэнгисһээ гадна [[ОхаатАгнууриин тэнгис|Агнууриин тэнгисээр]]ээр <small>(“Агнууриин”хилэ тэнгисээр)</small>ниилэнхэй хиллэнэбайна)-уудтай, [[Дурнада Хитадай тэнгис]]ээр [[Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Улас|БНХАУ]], [[ХитадБүгэдэ АрадНайрамдаха Хитад Улас]] ([[ТайванТайвань]]) зэргэ уласуудтай хиллэнэ. Тэрэшэлэн үмэнэ этэгээдэдэ байха Огасавара ольторогоор [[МикронеэзМикронэзи]] ([[Умарада Марианай аралнууд]]) уластай хиллэдэг.

[[File:Satellite image of Japan in May 2003.jpg|thumb|Замбуулинһаа абаһан ЖибэнэйЯпоной зураг]]

Албан ёһоной нэрэнь ''ЖибэнЯпон Улас'' (Дэлхэйн 2-р дайнһаа үмэнэ нэрэнь [[ЖибэнэйЯпоной эзэнтэ гүрэн]]). Мүн эртэ сагта Ямато гэхэ зэргээр нэрлэгдэжэ байгаа.

ЖибэншүүдЯпоноор өөрынгөө日本 уласай(албан "ёһоор {{Audio|Ja-nippon(日本).ogg|''Ниппон"''}}, "Нихон"аман хэмээняряанай нэрлэдэгхэлээр {{Audio|Ja-nihon(日本).ogg|''Ниһон''}} гэжэ дуудагдана, Наранай үндэһэн/узуур/гарбал гэхэ удхатай) гэжэ нэрлэгдэдэг. Гэхэдээ түүхэн уламжалалһаа үзэбэл Ниппон гэдэг нэрэнь арай эртэ бии болоо. ЭнэньЯпон эжэлхэнхүнүүд Наранайөөр Үндэһэнтухайгаа хэмээхэ''ниһондзин'' удхатай({{lang-jp}} нэрэ日本人) болоно.гэжэ хэлэдэг, өөрынгөө хэлэеэ — ''ниһонго'' ({{lang-jp}} 日本語).

Энэхүү нэрэнь анха [[645 он]]ой 7-р һарада Солонгосой хахад аралда оршон байһан [[ХогурёоКогурё]] болон [[ПэкчэПэкче]] уласуудай элшэдэ хандаһан бэшэгтэ "Бурханай һурбалжата Наранай үндэһэн уласай эзэн хаан" хэмээн хэрэглэгдэһэн гэжэ үзэдэг.

Албан ёһоной инглиангли нэршэлынь ''Japan'' байгаад '''JPN''' хэмээн тобшолно.

ДжэпээнДжэпэн ({{lang-eng}} Japan), Жапон ({{lang-fra}} Japon), ЯапанЯпан ({{lang-deu}} Japan), Джапонэ ({{lang-ita}} Giappone), Хапон ({{lang-spa}} Japón), Япония ([[ород хэлэн|ород]]: <span lang="ru">Япония</span>), Ипүн {{lang-tha}} ญี๋ปุ่น) зэргэ нэрэнүүдынь эртэнэй [[хитад хэлэн]] [[У бүлэг|хитадУ хэлээрбүлэгэй]] "Жибэнүгэһээ Улас"үндэһэтэй, гэһэн[[Марко удхаПоло|Марко бүхыПолоор]] Cipangu гээд бэшэгдэһэн, Европодо түгэгдэһэн байгаа. Мүнөөнэй [[ШипангүШанхай аялгуу|Шанхай аялгууда]] (Xipangu)Zeppen буюу[zəʔpən] Жапангугэжэ (Japangu)дуудагдана. гэһэн[[Малай үгэһээхэлэн|Малай үндэһэтэйхэлэнэй]] үгэ Jepang хадаа Хитадай урда зүг эрье шадарай аялгуунуудһаа зээлигдэһэн байгаа, миньнань али нинбо магад, энэ үгэеэ 16-р зуунай Малаккада ошоһон Португалиин далайшад Европода асаржа, Англи хэлэнэй һорболжо бэшэгсоо 1565 ондо Giapan гэжэ бэшэгдэһэн. Харин [[ханзы үзэг]] хэрэглэдэг байһан уласуудта тухайн ханз үзэгэй уг хэлэн дэхэ дуудалга болохо Ильбон ({{lang-kor}} 일본; 日本), Жибэн ({{lang-zho}} 日本 Rìběn), Нят Бан ({{lang-vie}} Nhật Bản; 日本) зэргээр дуудадаг байна. Монголшуудшье мүн адли нэрэнэйнь удхаар "НаранНаранай Улас, Мандажа байһан наранай орон" хэмээн нэрлэхэнь бии.

[[Ниислэл]] хотонь [[Тоокёо]] (Дуудалгадынь ойртуулха үүдэнһээ Токио хэмээн бэшэхэһээ зайлаба)-нь [[Ниислэл хотонуудай хүн зон|Дэлхэйн хамагай томо хото]]нуудай нэгэ юм. [[ЖибэнэйЯпоной эзэн хаанай ордон|Эзэн хаанай ордонһоо]] гадна Уласай Хурал <small>(ПарлааментаПарламент)</small>, [[Засагай газар]], [[Дээдэ Шүүхэ]] зэргэ газарнууд байрлаха туд ороной улас түрэ, эдэй засагай гол түб гэдэг удхаараа яаха аргагүй ниислэл хото мүн болобошье ниислэлынь Тоокёо хото мүн хэмээхэ хуулиин заалта үгы.

ЖибэнЯпон Уласта ниислэл Тоокёоһоо гадна 2 саяһаа дээшэ хүн зонтой дарааха хотонууд бии.

[[File:Japan sea map.png|thumb|right|250px|ЖибэнЯпон ороной газарай зураг]]

ЖибэнэйЯпоной нютаг дээрэ оршожо байһан анханай уласынь түүхын һурбалжа бэшэгүүдтэ дуридһанаар 701 ондо үндэһэлэгдэһэн ГэнкоошиГэнкоо ёоси ({{lang-jp}} 原稿用紙) болобошье эртэнэй уласууд Кинай　({{lang-jp}} 畿内) (мүнөө Кинки ({{lang-jp}} 近畿) (Кёото, Оосака, Нара) түбтэй байһан бүгөөд Кантооһоо умара (хойто), КюүшүүКюүсюү гээд үмэнэдэ (урда) хэһэг Яматода багтадаггүй байгаа.

Түүхын ябасада ойро хүршэ [[ЭмишиЭмиси]], [[ХаяатоҺаято]] зэргэ үндэһэтэнүүдые нэгэдхэн газар нютагаа тэлэһээр байһан бүгөөд энэ хугасаада гадаада оронтой хэһэн дайн гэбэл [[Солонгосой хахад арал]] болон [[ЮванЮан гүрэнУлас|Юан гүрэнтэй]]тэй хэһэн хэдэн удаагай дайнһаа хэтэрхэгүй байгаа. Иимээр 1872 ондо мүнөөнэй газар нютагаа нэгэдхэбэ. Дээрэһээнь 20-р зуунай эхин гэхэдэ [[ТайванТайвань]], Солонгосой хахад аралые нэгэдхэжэ, [[НомхонНомгон далай|Номгон далайн]]н аралнуудые колоонишолжоколонишолжо, тоглооной улас болохо [[Манжа гүрэн]] уласаар дамжуулан Хитадай нэгэ хэһэгые захирша эзэрхэг түримхэй <small>(империалиистаимпериалист)</small> уласай түрэхые олоһон бүгөөд 1936 ондо уласайхаа албан ёһоной нэрые '''ЖибэнэйЯпоной эзэнтэ гүрэн''' болгоһон түүхэтэй. ЖибэнЯпон 1945 ондо Дэлхэйн 2-дугаар дайн (НомхонНомгон далайн дайн)-да ялагдаһанаар тэрхүү эзэмшэл нютагуудаа ехэнхииень алдажа, [[ЭмээрикынАмерикан Нэгэдэһэн Улас|АНУ]] тэргүүтэй Холбоотонуудай удирлагад ороһон юм.

Дайнай дарааха ЖибэнЯпон Улас сэргэжүүлхэ үзэлтэн <small>(милитариистамилитарист)</small> үзэлээһээ татхалзан, 1947 оной 5-дугаар һарын 3-нда хүсэнтэй болоһон ЖибэнэйЯпоной Үндэһэн Хуулидаа түрын дээдэ эрхые арад түмэн эдэлнэ хэмээн заажа, Үндэһэн хуулита хаанта засагта арадшалһан улас болоһон билээ. Иимээр 1952 оной 4-дүгээр һарын 28-нда ЖибэнЯпон Уластай байгуулха энхэтайбанай гэрээ (Сан-ФрансиискынФранцискын гэрээ) батлагдаһанаар дахин тусгаар тогтонолоо олоһон юм.

Улас байгуулагдаһан огноог ЭброопынЕвропын литээр [[660 он]]ой [[1-р һарын 1]] гэжэ үзэдэг байна.

ЖибэнЯпон Улас [[ҺоккайдоҺоккайдоо]], [[ҺоншууҺонсюү]], [[ШикокуСикокү]], [[КюүшүүКюүсюү]] гэһэн 4 томо арал болон [[Огасавара олтирог]], [[Рюүкюү аралнууд]] зэргэ жэжэг аралнуудһаа тогтоно. Газар нютагай хэмжээнь ойролсоогоор 378 мянган [[дүрбэлжэн модо]].

[[Ородой Холбооной Улас]]тай [[ХуриилайКурилын аралнууд]] (үмэнэ хэһэгэй аралнууд), [[Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Улас|ХитадБНХАУ]] болон [[Хитад[Бүгэдэ АрадНайрамдаха Хитад Улас]] [[Тайвань|ТайванТайваньтай]]тай [[СэнкакуСэнкакү ольторог]], [[Бүгэдэ Найрамдаха Солонгос Улас|БНСУ]]-тай [[ТакэшимаТакэсима арал]] зэргэ маргаантай газар нютаг бии.

Үмэнэ талаараа [[ПилипиинФилиппиниин тэнгис]], дурна (зүүн) талаараа [[НомхонНомгон далай]], үрнэ умара талаараа [[ЖибэнЯпон тэнгис]], үрнэ (баруун) талаараа [[Дурнада Хитадай тэнгис]], умара талаараа [[ОхаатАгнууриин тэнгис|Агнууриин тэнгисээр]]ээр хүреэлэгдэнэ.

ЖибэнэйЯпоной аралнуудынь [[ЭбраазиинЕвразиин табсан]], [[НомхонНомгон далайн табсан]], [[ПилипиинФилиппиниин тэнгисэй табсан]], [[Умарада АмээрикынАмерикын табсан]]гуудай заагта оршохо тула [[газар хүдлэлтэ]] ойро ойрохон болохо байгаад дэлхэй дээрэ болодог газар хүдлэлтын хүсэнэй <small>(энеэргиинэнергиин)</small> 10-20 хубинь түблэрдэг гэжэ үзэдэг.

:[[Тоокёо]], [[МаркасМинамитори|Маркус арал]] (Үмэнэдэ ШубууШубуун арал) (24°16'59"N, 153°59'11"E)

:* [[Ородой Холбооной Улас]]тай маргаантай нютаг болохо [[ХуриилайКурилын аралнууд]]ай [[ШүмүшүШумшу арал|ШүмүшүШумшу аралай]] Охакудзаки({{lang-jp}} ''Сюмүсю-тоо'') Оһакудзаки (50°N, 155°E) гэжэ үзэхэ ябадал бии.

:Окинава можо, [[Ёнагуни арал]], НишидзакиНисидзаки (24°26'58"N, 122°56'01"E)

:ХоккайдооҺоккайдоо, [[ЭтороКорицкий арал]],хушуун ({{lang-jp}} ''Камойвакка'') (45°33'28"N, 148°45'14"E)

:* Уг аралынь жибэншүүдяпон хүнүүд амидардаг хэдышье ОрХУОХУ-тай маргаантай хэбээр байгаа тула үүниие оруулахагүй гэжэ үзэбэл ХоккайдооҺоккайдоо, [[Вакканай дүүрэг]], Бэнтэн арал, ([[СоояаСооя]]；45°31'13"N, 141°56'27"E)

Үбэлэй уларилда [[СэбэрэйСибириин ехэ даралта|СэбэрэйСибириин ехэ даралтын]] нүлөөгөөр үрнэ умараһаа ерэхэ һалхин [[ЖибэнЯпон тэнгис]]эй шииглэг агаарые абшарха тула ЖибэнЯпон тэнгис таладаа саһа ехэ унана. Харин НомхонНомгон далай таладаа сэлмэг үдэр олошордог.

Зун [[НомхонНомгон далайн ехэ даралта|НомхонНомгон далайн ехэ даралтын]] нүлөө ехэдэжэ, халуун шииглэг үдэрнүүд үргэлжэлнэ. Гэхэдээ нютагай умарада хэһэгээрынь [[ОхаатАгнууриин тэнгисэй ехэ даралта|ОхаатАгнууриин тэнгисэй ехэ даралтын]] нүлөөгөөр сэрүүн байдаг.

ЖибэнЯпон тэнгис таладаа үбэл саһа ехэ унадаг, 6, 7-р һарада (Окинавада 5, 6-р һара) агаарай ехэ даралтын шугамай нүлөөгөөр [[борооной уларил]] боложо, зун, намарай заагаар үмэнэ талаһаа ерэхэ [[Тайфун]] зэргын нүлөөгөөр харисангы хура тунадаһа ехэтэй бүһэ нютагай тоодо ороно.

Түрын дээдэ эрхэ арад түмэнэй гарта байха бүгөөд эзэн хааниинь улас түрын эрхэгүй, зүбхэн арад түмэнэй бэлгэ тэмдэг болоно. Уласай Хуралынь үлүү эрхэ эдлэхэ байгаад [[ЖибэнэйЯпоной Уласай Хуралай Түлөөлэгшэдэй танхим|түлөөлэгшэдэй танхим]] болон [[ЖибэнэйЯпоной Уласай Хуралай Зүблэхүүдын танхим|зүблэхүүдын танхим]] гэһэн 2 танхимтай. Хуули тогтоохо засаглалһаа гадна Гүйсэдхэхэ засаглал болон Шүүхэнь тусдаа оршохо болобошье шүүхэ засаглалынь харисангы сула байгаад гүйсэдхэхэ засаглалынь хүсэтэй байдагаараа [[Ярмаан]]тай түһэтэй.

ЖибэнЯпон улас 2005 оной 6-дугаар һарын 1-нэй байдалаар 2,374 дүүрэг тосхон (740 дүүрэг, 1,303 хотохон, 331 тосхон) -hоо бүрилдэхэ бүгөөд һүүлэй жэлнүүдтэ хото тосход нэгэдэхэнь олшоржо байна. Тэрэшэлэн ниислэл Тоокёо хотодо [[Тусхай дүүрэг|тусхай дүүрэгүүд]] (23) бии.

Тэрэшэлэн ЖибэнЯпон улас засаг захиргаанай өөрөө ударидаха ёһо бүхы 47 можодо хубаагдана.

ЖибэнэйЯпоной Уласай Хуралда 1955 онһоо хойшо ехэнхидээ ЖибэнэйЯпоной ЛибераалЛиберал Арадшалһан Нам олонхи боложо засагай газараа бүридүүлжэ байһан бүгөөд энэ хугасаа соо ганса удаа 1993 оной һунгууляар һүрэг хүсэн боложо байна. Мүнөө КоомэйКоомэйтоо нам (Шударга ёһо нам)-тай эбсэжэ засагай эрхые барижа байгаа болобошье ЖибэнэйЯпоной Арадшалһан Нам жэлһээ жэлдэ хүсэрхэгжэжэ, аажамаар 2 намын журамда <small>(систеэмэдэ)</small> шэлжэжэ байна.

[[File:Regions and Prefectures of Japan (ru).svg|thumb|400px|right|ЖибэнэйЯпоной засаг захиргаанай хубаари]]

=== ХоккайдоҺоккайдоо ===

* [[ХоккайдоҺоккайдоо бүһэ]] - 1.'''[[ХоккайдоҺоккайдоо]]'''

=== ХоншууҺонсюү ===

* [[Дурна умара бүһэ (ЖибэнЯпон)|Дурна умара бүһэ]] - 2.'''[[Аомори]]''' - 3.'''[[Иватэ]]''' - 4.'''[[Мияги]]''' - 5.'''[[Акита]]''' - 6.'''[[Ямагата]]''' - 7.'''[[ФукушимаФүкүсима]]'''

* [[Кантоо бүһэ]] - 8.'''[[Ибараки]]''' - 9.'''[[Тотиги]]''' - 10.'''[[ГуммаГүмма]]''' - 11.'''[[Сайтама]]''' - 12.'''[[Тиба]]''' - 13.'''[[Тоокёо]]''' - 14.'''[[Канагава]]'''

* [[Түбэй бүһэ (ЖибэнЯпон)|Түбэй бүһэ]]

** [[ХокурикуҺокүрикү бүһэ]] - 16.'''[[Тояма]]''' - 17.'''[[ИшикаваИсикава]]''' - 18.'''[[ФүкүйФүкүи]]'''

** [[Коошин-эцүКоосинъэцү бүһэ]] - 19.'''[[ЯманашиЯманаси]]''' - 20.'''[[Нагано]]''' - 15.'''[[Ниигата]]'''

** [[Тоокай бүһэ]] - 21.'''[[Гифү]]''' - 22.'''[[ШидзуокаСидзүока]]''' - 23.'''[[Айти]]'''

* [[Кинки бүһэ]] - 24.'''[[Миэ]]''' - 25.'''[[ШигаСига]]''' - 26.'''[[Кёото]]''' - 27.'''[[Оосака]]''' - 28.'''[[Хёого]]''' - 29.'''[[Нара]]''' - 30.'''[[Вакаяма]]'''

* [[Тюүгокү бүһэ]] - 31.'''[[Тоттори]]''' - 32.'''[[ШиманэСиманэ]]''' - 33.'''[[Окаяма]]''' - 34.'''[[ХирошимаХиросима]]''' - 35.'''[[ЯмагутиЯмагүти]]'''

=== ШикокуСикокү ===

* [[ШикокуСикокү бүһэ]] - 36.'''[[ТокушимаТокүсима]]''' - 37.'''[[Кагава]]''' - 38.'''[[Эхимэ]]''' - 39.'''[[Кооти]]'''

=== КюүшүүКюүсюү ===

* [[КюүшүүКюүсюү бүһэ]] - 40.'''[[ФукуокаФүкүока]]''' - 41.'''[[Сага]]''' - 42.'''[[Нагасаки]]''' - 43.'''[[КумамотоКүмамото]]''' - 44.'''[[ОойтаОоита]]''' - 45.'''[[Миядзаки]]''' - 46.'''[[КагошимаКагосима]]''' - 47.'''[[Окинава]]'''

''Дэлгэрэнгые [[ЖибэнэйЯпоной эдэй засаг]] һэдэбые үзэнэ үү''

ЖибэнЯпон улас [[Дотоодын Ниитэ Бүтээгдэхүүн]]эй хэмжээгээрээ дэлхэйдэ 2-рто ородог. Мүнгэнэй нэгэжэнь [[эн]] (¥, en, 圓) (юванюань).

[[НеэфтьГазарай тоһон]], [[ашагта малтамал]] зэргые хилын саанаһаа асарлан [[агтамашиинаавтомашина]], [[сахилгаан бараабараан]], [[хубилхы ухаанай бүтээгдэхүүн]] зэргые үйлдэбэрлэн гадаадахилын гаргалдагсаана <small>(ээкспортлэдэг)</small>гаргадаг.

[[Гадаада худалдаан]]ай гол түншүүдынь [[Эмээрикын Нэгэдэһэн Улас|ЭНУАНУ]], [[Дурна Аази|ДурнаАзи]], [[ДурнаЗүүн Урда ҮмэнэдэЗүгэй АазиАзи]], [[ЭброопынЕвропын холбоон]], [[СаудСаудиин Араб]], [[Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Улас|ХитадБНХАУ]] гэхэ мэтэ. [[Гадаада худалдаанай тэнсэл]]ынь ашагтай байдаг.

* 126,925,843 ([[2000 он]] [[Һуурин зонайзоной тоололго]]);

* Үүнэй дотор жибэнэйЯпоной эргэнэй харьяалал бүхы хүмүүн 98.9% (2003 оной 8-дахи һара).

Тэрэшэлэн [[Саппоро]], [[Сэндай]], [[Тоокёо]], [[Сайтама]], [[Тиба]], [[Кавасаки]], [[ЁкохамаЁкоһама]], [[Нагоя]], [[Кёото]], [[Оосака]], [[Кообэ]], [[ХирошимаХиросима]], [[КитакюушууКитакюүсюү]], [[ФукуокаФүкүока]] зэргэ саяһаа дээшэ хүн зон бүхы хотонуудта хүн зоной түблэрэлтэ ябагдажа байна. Газар нютагайнь 10 хубидань хүн зоной 90 хубинь амидардаг гэһэн тоо баримта байдаг юм байна. Үүнэй нүгөө талада хүдөө орон нютагта хүн зоной һиирэгшэл, хүгшэрэлтэ газар абажа байна.

* ЖибэнЯпон хүн (日本人 нихондзин) — 125 182 000 (1993)

* ЖибэнЯпон Уласай хитад ([[ЖибэнЯпон хэлэн|жибяп.]] 華僑 какёо, 在日中国人 дзайнити тюүгокужинтюүгокүдзин, [[Хитад хэлэн|хит.]] 日本華僑 ЖибэнЯпоной хужаа (Rìběn huáqiáo)) — 560 741 (2006) ([[:en:Chinese people in Japan]])

* Айну (E9%98%BF%E4%BC%8A%E5%8A%AA%E4%BA%BA, アイヌ) — 50 000 айнугууд, 150 000 — 1 000 000 айну уг гарбалтай жибэншүүдЯпон хүнүүд ([[:ru:Айны]])

* [[НивүхүНивх]] — үсөөн

* ЖибэнэйЯпоной солонгос — 659 314 (1994) ([[:en:Koreans in Japan]])

Албан ёһоной болбосоролые [[жибэняпон хэлэн|жибэняпон хэлээр]] олгодог болобошье [[Уласай Хурал]]да [[айну хэлэн]] болон [[окинава аялгааялгуу]] ([[рюүкюү хэлэн]]) хэрэглэхые зүбшөөрһэн байдаг.

ИнглиАнгли хэлые [[дунда һургуули|дунда һургуулиһаа]] эхилжэ заадаг болобошье хүн зоной аанглиангли хэлэнэй мэдэлиг юрэнхыдөө һайн бэшэ.

[[ШинтооСинтоо]], Хитад, Солонгос, Энэдхэгһээ ерэһэн [[Буддын шажан]]да дабхар шүтэлэгтэй хэмээн өөһэдөө тодорхойлхо хүн олон тула энэ хоёр шажанай һүзэгтэнүүдэй тоое нэмэбэл 200 сая болодог байна. Тэрэшэлэн [[катооликкатолик]], [[протестаантапротестант]] зэргэ [[ХристоосойХристосай шажан|ХристоосойХристосай шажантанууд]] байха болобошье хүн зоной 1%-дашье хүрэхэгүй болобошье [[зула һарын баяр]] зэргэ ХристоосойХристосай шажанай зан үйлэ үргэн тархаба. [[ИслаамИслам шажан]], [[жүүдэйЖүүдэй шажан]] шүтэдэг хүн бараг үгы гэхэдэ болоно<ref>[http://www.sem40.ru/ourpeople/world/japan/ Евреи в Японии]</ref><ref>[http://www.eleven.co.il/article/15234 Электронная еврейская энциклопедия. Япония]</ref>.

* [[ЖибэнэйЯпоной соёл]], [[ЖибэнЯпон уран зураг]], [[ЖибэнэйЯпоной хиноокино урлаг]], [[ЖибэнЯпоной арадай дуу хүгжэм]], [[ШинтооСинтоо]]

* [[ЖибэнЯпоной хүүхэлдэй]], [[Оригами]]

* [[Ноо]], [[Кёогэн]], [[КабукиКабүки]], [[БүнракуБүнракү]], [[РакугоРакүго]], [[МансайМандзай]]

* [[ХайкуҺайку]], [[Танка]], [[Вака]], [[ГэйшаДууша эмэ|Гэйся]]

* [[БүшидооБүсидоо]], [[СамурайСамүраи]], [[Ниндзя]], [[ЖибэнЯпон сэлэм]], [[Тямбара]]

* [[СүмөөСүмоо]], [[БудооБүдоо]], [[ДзюудооДзюүдоо]], [[Кэндоо]], [[Кюүдоо]], [[Каратэ]], [[Бэе хамгаалха урлаг]]

* [[ШоогиСёоги]], [[Го даам]]

* [[ЖибэнЯпон хоол]], [[ЖибэнЯпон хубсаһан]]

* [[ЖибэнэйЯпоной урлаг]]

* [[ЖибэнэйЯпоной уран барилга]]

* [[ЖибэнэйЯпоной баяр наадан]]

ЖибэнэйЯпоной нютаг дэбһэгэр дээрэ [[НҮБ-эй Болбосорол, Соёл, Шэнжэлхэ Ухаанай Байгуулалга|ЮНЕСКО]]-гой [[Дэлхэйн уг баялиг]]эй жагсаалтада бүрэтхэгдэһэн соёлой дурасхаал 10, байгаалиин дурасхаал 3 бии. Дэлгэрэнгые [[ЖибэнэйЯпоной Дэлхэйн уг баялиг]] һэдэбһээ үзэнэ үү.

||[[4-дүгээр һарын 29]]||[[ШоовагойСёовагой үдэр]]||Хирохито хаанай түрэһэн үдэр

* [[ЖибэнэйЯпоной эзэн хаан]]

* [[ЖибэнэйЯпоной Үндэһэн Хуули]]

* [[ЖибэнэйЯпоной Эзэнтэ Гүрэн]]

* [[ЖибэнэйЯпоной гадаада харилсаа]]

* [[ЖибэнЯпон хэлэн]]

* {{jp icon}} [http://www.kantei.go.jp/ ЖибэнЯпон Уласай Юрэнхы Сайт]

{{АазиАзи}}

[[Category:ЖибэнЯпон]]

[[Category:Дурна АазиинАзиин оронууд]]