Байгал: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
6 мүр:
25-30 миллион жэлэй саана Байгал далай бии болоо гэжэ эрдэмтэд тоолодог. Мүн 15-20 миллион жэлэй урда гэжэ хэлэдэг эрдэмтэд бии. Энэ хугасаа соо Байгалай эрье тойрон олон тоото арадууд ажаhууhан юм. Эдэ арадууд далайда өөhэдынгөө тусхай нэрэ үгэдэг байгаа. Жэшээлхэдэ, [[эвенк]] арад ''Байгалые'' – ''Ламу'', [[яхадууд]] – ''Туха гү'', али ондоогоор ''Байхал'', [[хитад]] аяншад – ''Бэйхай'' ('Хойто далай'), [[монголнууд]] – ''Тэнгис далай'' ('Дотоодын далай'), харин [[буряадууд]] – Байгал далай гэжэ нэрлэнэ. Буряад зоной нэрлэhэн нэрээр Байкал гэжэ ородууд нэрлээ юм.
[[File:Olchon1.jpg|left|thumb|250px|<font color="grey">[[Ольхон]] – Байгалай олтирог</font>]]
Ургамал болон амитадаар Байгал далай тон баян. Жэшээнь, 1800 гаран янза бүриин ургамал болон амитан үзэгдэдэг. Иимэ баян нуур дэлхэй дээрэ ондоо үгы юм. Жэл бyри эрдэмтэд шэнэ шэнэ түхэлнyyдые нээдэг. Эгээл мэдээжэ Байгалай амитад суута [[омоли]] ба [[хаб загаhан]] (''Phoca sibirica'') гээшэ. Дабhатай далайн уhанда амидардаг эдэнэр ямар аргаар дабhагүй нуурта үдэбэ гээшэб гэhэн асуудалда мүнөөшье болотор эрдэмтэд харюу бэдэрhээр лэ байна. Байгал далайда тоhон жараахай загаhан ажамидардаг.
1996 ондо [[ЮНЕСКО]]-гэй конвенциин шиидхэбэреэр алдарта манай Байгал далай бүхэдэлхэйн нөөсэ баялиг гэжэ соносхогдоо. Бүхэдэлхэйн нөөсэ баялигта 300 гаран соёлой ба байгаалиин хүшөөнyyд оронхой. [[Жэшээнь]], [[Египедэй пирамиданууд]], [[Йеллостоунска парк]], Энэдхэг гүрэнэй [[Тадж-Махал]], [[Версалиин ордон]], Росси гүрэнэй Коми Республикын экологическа арюун ой тайга г.м. Тэдэнэй тоодо манай Байгал далай оронхой. «Дэлхэйн соёлой ба байгаалиин нөөсэ баялиг хамгаалха тухай» гэhэн ЮНЕСКО-гэй конвенци 1972 ондо ООН-ой Генеральна Ассамблейн зарлигаар баталан абтаhан юм. Энэ документдэ 136 гүрэн гараа табиhан байдаг. <ref>http://naydal.com/Buryad/Baygal.html </ref>
| |||