Шэнэ жэлэй һайндэр

Шэнэ жэлэй баяр — он тоололой литын ёһооp хуушан он арилжа, шэнэ он гаража байе тэмдэглэхэ баяр юм. Ямар литэ хэрэглэжэ байһаа шалтагаалан Шэнэ жэлэй баярынь орон бүридэ эжэл байдаггүйшье дэлхэйн ехэнхи улас орондо Григорийн тоололой эхинэй үдэр гү, али 1-р һарын 1-ндэ Шэнэ жэлэй баярые тэмдэглэдэг.

Улаан талмайн һүлдэ модон

Буряадта аргын болон бэлигэй тоололой Шэнэ жэлнүүдэй али алииень хүндэдхэн улас даяараа тэмдэглэдэг болобошье аргын тоололой Шэнэ жэлые Шэнэ жэлэй баяр гэжэ нэрлэдэг, бэлигэй тоололоор Шэнэ жэлэй баярынь сагаан һара гэнэ. Россида шэнэ оной эхинэй үдэрынь улас ниитээрээ амарха баярай үдэр юм.

Тэмдэглэхэ уламжалал

Дэлхэй даяар

Дэлхэйн ехэнхи улас орондо 1 һарын 1-ндэ Шэнэ жэлэй баярые тэмдэглэдэг.

Монголдо

Шэнэ он болохоһоо дундажаар 15 хоногой үмэнэ Шэнэ жэлэй һүлдэ модоноо (ёолко) заһаһанаар Шэнэ жэлэй уур амисхал орожо эхилдэг. Айл үрхэнүүд Шэнэ жэлээр гол түлэб хүүгэдтээ зорюулан һүлдэ модон заһажа бүмбэлигэн тоглоом, саа, гэрэл зэргээр шэмэглэдэг бол албан байгуулалганууд албан газарайнгаа дотор али ойролсоо һүлдэ модоёо заһадаг. Мүн ниисэлэлэй захиргаанһаа жэл бүри Чингисэй талмайда томо һүлдэ модон заһадаг.

Айл үрхэнүүд 12 һарын 31-нэй орой гэр бүлээрээ баярай шэрээгээ тойрожо һуун хуушан онойнгоо баяр хөөрые хэлэлсэжэ Шэнэ ондоо амжалтатай һайхан байхые хүсэн он һолигдохо сагаар орьелуун дарһан орьелуулжа шэнэ оноо угтадаг.

Шэнэ жэлэй баярай һалашагүй нэгэн хэһэгынь саһан мүльһэнэй оронһоо сан хүүргээ татуулан, саһан охидоо (Снегурочкэ) болон дагуулан ерэжэ арилжа бай ондоо һайн үйлэсэ хэһэн хүүгэд багашуудта бэлэг үгэдэг үбэлэй үбэгэн (Дед Мороз, буряадта Сагаан үбэгэн) юм.